Մեր Մասին » Իրավական ակտեր » Նոտարական էթիկայի կանոնները
1.Ընդհանուր դրույթներ
1. ՀՀ նոտարական էթիկայի սույն կանոնները մշակվել են «Նոտարիատի մասին» ՀՀ օրենքի, «Նոտարական էթիկայի եվրոպական կանոնների» համաձայն և արտահայտում են ՀՀ նոտարների կողմից նոտարական գործունեության հասարակական-իրավական բնույթի ու պատասխանատվության, ինչպես նաև նոտարի մասնագիտական պարտքի կատարմանը ներկայացվող պահանջների հստակ գիտակցումը:
2. Կանոնները ձևակերպում են նոտարական գործունեության մասնագիտական և բարոյաէթիկական չափանիշները, նոտարի անձնական վարքագիծը, մասնագիտական կարգուկանոնի և էթիկայի խախտումների բնութագիրը, պատասխանատվության սկզբունքներն ու ձևերը, նոտարների նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցների և խրախուսանքների կարգը:
3. Նոտարը քաղաքացիաիրավական հարաբերություններին մասնակցում է անաչառ և օբյեկտիվ խորհրդատվության, անհրաժեշտ փաստաթղթերը կազմելու և հաստատելու միջոցով, որոնք արդյունքում ստանում են պաշտոնական բնույթ, ապահովում է իրավահարաբերության մասնակիցների համար որակյալ մասնագիտական օգնություն, իրավական կայունություն, ՀՀ Սահմանադրությամբ նախատեսված նրանց իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանություն:
Իրավական անաչառությունը, հիմնված բարձր բարոյաէթիկական սկզբունքների վրա, նոտարի աշխատանքը դարձնում է դեմոկրատական և իրավական պետության արդար ու արդյունավետ իրավական համակարգի անբաժանելի մասը:
Սույն կանոնների դրույթները պարտադիր են նոտարների և նրանց օգնականների համար:
2. Նոտարի մասնագիտական գործունեության սկզբունքները
1. Նոտարը մասնագիտական գործունեություն ծավալելիս ղեկավարվում է ՀՀ Սահմանադրությամբ, «Նոտարիատի մասին» ՀՀ օրենքով, սույն կանոններով, ինչպես նաև միջազգային պայմանագրերով, «Լատինական նոտարիատի միջազգային միության» նորմերով, «Նոտարական էթիկայի եվրոպական կանոններով»:
2. Նոտարը պետք է իմանա և հետևի «Լատինական նոտարիատի միջազգային միության» սկզբունքներին, որոնք ձևավորվել են նոտարիատի գոյության հարյուրամյակների ընթացքում և ապացուցել իրենց իրավական կատարելությունը.
2.1 Հարգի´ր քո նախարարությունը, պետական իշխանության մարմիններին, իրավական համակարգի քո գործընկերներին.
2.2 Կատարի´ր նոտարական գործողությունները, եթե վստահ ես, որ գործում ես օրենքի սահմաններում, լուծի´ր կասկածներդ մինչև գործողությունը կատարելը, ձեռնպահ մնա այն կատարելուց, եթե կասկածում ես դրա օրինական և ճիշտ լինելու մեջ.
2.3 Արժանի´ն մատուցիր ճշմարտությանը.
2.4 Գործի´ր հետևողականորեն.
2.5 Հետազոտի´ր նյութերն` աչառու և մանրակրկիտ.
2.6 Խորհրդակցի´ր Պատվիդ հետ.
2.7 Առաջնորդվի´ր Արդարությամբ.
2.8 Սահմանափակվի´ր Օրենքով.
2.9 Աշխատի´ր արժանապատվությամբ.
2.10 Հիշի´ր, որ քո առաքելությունը քաղաքացիաիրավական վեճեր թույլ չտալն է:
3. Նոտարն, իր մասնագիտական պարտականությունները ստանձնելիս պարտավոր է.
3.1 Պաշտպանել մարդու, հասարակության և պետության շահերը` պահպանելով օրենքի պահանջները:
3.2 Նպաստել հասարակության մեջ օրենքի և արդարության նկատմամբ հավատի ամրապնդմանը:
3.3 Չկատարել հօգուտ անձնական կամ այլ անձանց շահերի գործողություններ, որոնք կարող են կասկածի տակ դնել նոտարի անկախությունն ու անաչառությունը, վարկաբեկել նոտարին, վնաս հասցնել նրա մասնագիտական պատվին ու արժանապատվությանը:
3.4 Իրավաբան-գործընկերներին վերաբերվել հարգանքով, վստահության և բարյացակամության ոգով:
3.5 Նոտարական գրասենյակում հաստատել բարենպաստ բարոյահոգեբանական մթնոլորտ, խուսափել վատ սովորությունների ու բնավորության արտահայտումից, որոնք կարող են բացասական կերպով ընկալվել շրջապատի կողմից:
3.6 Մշտապես բարձրացնել մասնագիտական մակարդակը, ուսումնասիրել գործող օրենսդրությունն ու նոտարական պրակտիկան:
3.7 Խուսափել քաղաքական կուսակցություններում և միավորումներում անձնական մասնակցությունից, քաղաքական գործունեության մեջ ներքաշվելուց, որոնք թույլ չեն տա նոտարին պահպանել անկողմնակալությունը, օբյեկտիվությունն ու անկախությունը:
3.8 Պահել նոտարական գաղտնիքը:
3.9 Հետևել նոտարական գործունեության պարտադիր ապահովագրության պահանջներին:
3.10 Կրել անձնական և գույքային պատասխանատվություն:
3.11 Ապահովել քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց ընդունելության բարձր մակարդակ` ձգտելով ցանկացած իրավիճակում պահպանել տոկունությունն ու արժանապատվությունը:
3.Նոտարի հարաբերությունները ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց հետ
1. Նոտարն օրենսդրությանը համապատասխան ապահովում է նոտարական գործողությունների կատարման համար իրեն դիմած ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց իրավունքներն ու օրինական շահերը: Նոտարը պարտավոր է մերժել նոտարական գործողության կատարումը, եթե անձի պահանջը օրենքի սահմաններից դուրս է:
2. Նոտարը, նոտարական գործողություններ կատարելիս, աջակցում է ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց իրավունքների և օրինական շահերի իրականացմանը, բացատրում իրենց իրավունքներն ու պարտականությունները, զգուշացնում կատարվող նոտարական գործողությունների հետևանքների մասին, որպեսզի իրավական անտեղյակությունը ի վնաս իրենց չգործի:
3. Նոտարը պարտավոր է պահել նոտարական գաղտնիքը, վստահելի հարաբերություններ պահպանել նոտարական գործողություններ կատարելու կամ խորհրդատվության համար իրեն դիմած անձանց հետ:
4. Նոտարական գործողություններ կատարելիս նոտարը չպետք է ենթարկվի երրորդ անձանց կողմից ճնշման, քաղաքական ազդեցության, պարտավոր է խստորեն հետևել օրենքի պահանջներին և պահպանել իրեն դիմած անձանց օրինական շահերը:
5. Նոտարը պարտավոր է պահպանել համբերություն, հարգանք նրանց նկատմամբ, ում հետ համագործակցում է անձնական կամ մասնագիտական շփման շրջանակներում, ինչպես նաև հետևել խոսքի կուլտուրային, վարքին ու արտաքին տեսքին:
6. Նոտարական գործողությունների հետ կապված աշխատանքի, այդ թվում` տեխնիկական կատարումը, փաստաթղթերի նախագծումը, բնօրինակների ու կրկնօրինակների չհանձնարարել, հանձնարարել այլ անձանց, բացի նոտարական գրասենյակի աշխատակիցներից:
7. Թմրադեղեր կամ ալկոհոլ օգտագործած վիճակում հաճախորդներ չընդունել, ընդունելության ժամանակ, առանց հաճախորդի թույլտվության, չծխել, ինչպես նաև հաճախորդի անձի, արժանապատվության և իրավունքների նկատմամբ այլ անհարգալից վերաբերմունք չարտահայտել, այդ թվում` նվաստացուցիչ, անբարո կամ անվայել գործողություններ չկատարել այն անձանց նկատմամբ, որոնց հետ նոտարը մասնագիտական գործունեության ընթացքում համագործակցում է:
4. Նոտարի և Նոտարական պալատի հարաբերությունները
1. Նոտարական պալատի հետ հարաբերություններում նոտարը պարտավոր է.
1.1 Մասնակցել նոտարական պալատի կողմից նոտարների մասնագիտական միավորման հասարակական-իրավական հարցերի լուծմանը:
1.2 Մասնակցել նոտարական պալատի ժողովներին և նրա կողմից կազմակերպվող միջոցառումներին:
1.3 Մասնակցել մասնագիտական որակավորման բարձրացման միջոցառումներին, փորձի փոխանակմանը:
1.4 Ժամանակին և լրիվ չափով վճարել անդամավճարներն ու նոտարների ընդհանուր ժողովի /կամ/ նոտարիատի վարչության կողմից սահմանված այլ վճարումները:
1.5 Նոտարական պալատի հրավերով ներկայանալ նոտարական պարտականությունների կատարման հետ կապված հարցերի ուսումնասիրմանը և ծագած խնդիրների լուծմանը:
1.6 Նոտարական պալատի հարցման դեպքում ներկայացնել փաստաթղթեր, տալ բանավոր և գրավոր բացատրություններ` կապված այնպիսի հարցերի հետ, որոնք նոտարական պալատը իրավասու է քննել:
1.7 Սահմանված ժամկետում նոտարական պալատ ներկայացնել հաստատված ձևի վիճակագրական հաշվետվությունները:
2. Նոտարը պարտավոր է պատշաճ ձևով կատարել իր պարտականությունները, որոնք բխում են նորմատիվ ակտերից, ինչպես նաև նրա գործունեության իմաստից:
5. Նոտարի հարաբերությունները գործընկերների և նոտարների միավորման հետ
1. Նոտարը պարտավոր է.
1.1 Գործընկերների հետ հարաբերությունները կառուցել հարգանքի, վստահության և մասնագիտական համագործակցության վրա` ցուցաբերելով բարյացակամություն և կոռեկտություն:
1.2 Գործընկերների հետ հարաբերություններում լինել հետևողական և նրբանկատ, տեղեկություններ հաղորդել աշխատանքի հետ կապված հարցերի, ինչպես նաև մասնագիտական հնարավոր դժվարությունների և այլ խնդիրների վերաբերյալ, որոնք պահանջում են մասնագիտական համագործակցություն:
1.3 Արագ և ճշգրիտ պատասխանել նոտարական գործողությունների կատարման հետ կապված գործընկերների հարցումներին:
1.4 Օգնել և մասնագիտական փորձը փոխանակել երիտասարդ գործընկերների հետ:
1.5 Միջոցներ ձեռնարկել, որպեսզի նոտարական գրասենյակի աշխատակիցները հետևեն օրենսդրությանը և բարոյաէթիկական սկզբունքներին:
1.6 Նոտարը պարտավոր է տարին մեկ անգամ, ոչ պակաս, քան երեք շաբաթ ժամկետով, ձևակերպել իր հերթական արձակուրդը:
2. Նոտարը, գործընկերների և նոտարների միավորման հետ հարաբերություններում, իրավունք չունի.
2.1 Բնութագրելով իր որակավորումը` նսեմացնել գործընկերների մասնագիտական արժանապատվությունը և հեղինակությունը:
2.2 Վարել անբարեխիղճ մրցակցություն:
2.3 Նոտարական գործունության որոշակի ասպարեզը դարձնել մենաշնորհ` դրանով իսկ խոչընդոտելով մյուս նոտարների աշխատանքը:
2.4 Զբաղվել անհատական գովազդով, այդ թվում` ինտերնետում, գովազդել իրեն և իր գործունեությունը` նոտարական գործունեության հետ կապ չունեցող պարգևների, գիտական աստիճանների և իր որակավորման այլ լրացուցիչ առանձնահատկություններին հղում կատարելով:
2.5 Նոտարական գրասենյակ դիմած անձանց գրավել նախօրոք սահմանված գների իջեցումով, ինչպես նաև գրասենյակի աշխատանքային կարգի ու ռեժիմի հետ կապված անբարեխիղճ խոստումներով:
2.6 Առանց նոտարական պալատի նախագահի համաձայնության ելույթ ունենալ զանգվածային լրատվամիջոցներով, նոտարական պալատի անունից ներկայանալ պետական մարմիններում, տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, կազմակերպություններում և հիմնարկներում, բացառությամբ գիտամանկավարժական գործունեության:
2.7 Անբարեխիղճ մրցակցությունից խուսափելու նպատակով նոր նշանակված նոտարը չի կարող գործունեություն ծավալել գործող նոտարական գրասենյակին ավելի մոտ, քան մեկ կիլոմետր հեռավորությամբ: Սույն պահանջը չի տարածվում իր հիմնական աշխատավայրից նույն նստավայրում նոր աշխատավայր տեղափոխված նոտարների վրա:
(փոփոխությունը հաստատված է ՀՀ նոտարական պալատի ընդհանուր ժողովի 24.02.2024թ. թիվ 2 որոշմամբ)
6. Նոտարի հարաբերությունները պետական իշխանության և տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ
1. Նոտարը պետք է պատշաճ մասնագիտական հարաբերություններ պահպանի պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ` ցուցաբերելով հարգանք, զսպվածություն և ճշգրտություն:
2. Նոտարը մասնագիտական պարտականությունները կատարելիս պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ հարաբերություններում պետք է լինի անկախ, օբյեկտիվ, խստորեն կատարի օրենքի պահանջները:
7. Նոտարի վարքը ոչ աշխատանքային ժամերին
1. Նոտարը, որպես պետության և հասարակության կողմից հատուկ վստահությամբ ու պատասխանատվությամբ օժտված անձ, պարտավոր է.
1.1 Հետևել բարոյականության և էթիկայի նորմերին:
1.2 Ձեռնպահ մնալ այնպիսի գործողություններ կատարելուց, որոնք կարող են բացասաբար ազդել նոտարի մասնագիտական պարտականությունների կատարման վրա կամ կասկած հարուցել նրա անկախության և օբյեկտիվության վերաբերյալ, ինչպես նաև խոչընդոտել ընտանիքի անդամների ներքաշմանը նման գործունեության մեջ:
1.3 Ձեռնպահ մնալ այնպիսի գործողություններ կատարելուց, որոնք կարող են վնաս հասցնել նոտարի մասնագիտական գործունեությանը կամ հասարակության մեջ նսեմացնել նրա նկատմամբ վստահությունն ու հեղինակությունը, այդ թվում` անհիմն արտոնություններ ստանալ նոտարական գործողությունների կատարման համար դիմող անձանցից, այցելել կասկածելի հեղինակություն ունեցող հաստատություններ:
1.4 Նոտարական գործողություններ կատարելիս դիմակայել նոտարի վրա գործադրվող ճնշմանը և անմիջապես այդ մասին տեղյակ պահել նոտարական պալատին և իրավապահ մարմիններին:
8. Կարգապահական պատասխանատվություն
Կարգապահական պատասխանատվություն է համարվում նոտարական գործողությունների ոչ պատշաճ կատարումը կամ կատարելուց ձեռնպահ մնալը, նոտարի կողմից վարվեցողության, էթիկայի նորմերի և այլ պահանջների խախտումը, որոնք նախատեսված են «Նոտարիատի մասին» ՀՀ օրենքով:
Կարգապահական պատասխանատվություն է համարվում, մասնավորապես`
1. Օրենսդրությանը հակասող նոտարական գործողությունների կատարումը:
2. Ձեռնարկատիրական կամ այլ գործունեությամբ զբաղվելը, բացի նոտարական, գիտական, մանկավարժական գործունեությունից:
3. Նոտարական գործունեություն ծավալելը` առանց մասնագիտական պատասխանատվության ռիսկի ապահովագրության:
4. Նոտարական գաղտնիքը հայտնելը:
5. Նոտարական գործունեություն ծավալելը նոտարական տարածքի սահմաններից դուրս, բացառությամբ օրենքով նախատեսված դեպքերի:
6. Նոտարական պալատի որոշմամբ կամ օրենքով սահմանված սակագների բարձրացումը կամ իջեցումը:
7. Երեք և ավելի ամիս նոտարական պալատի անդամավճարները չմուծելը, ինչպես նաև անդամավճարների և այլ պարտադիր վճարումների պակաս չափով մուծելը:
8. Ճշգրիտ վիճակագրական հաշվետվության, նոտարական պալատի հարցումների վերաբերյալ անհրաժեշտ ինֆորմացիա ու տվյալներ չտրամադրելը կամ ոչ ժամանակին ներկայացնելը:
9. Նոտարի կողմից կնիքն անօրինական փոխանցելն այլ անձանց կամ կնիքը, նոտարական գործողությունների կատարման ռեեստրը, արխիվային փաստաթղթերն անփութության հետևանքով կորցնելը:
10. Նոտարական պալատի ընդհանուր ժողովներին կամ մասնագիտական որակավորման բարձրացման ուղղությամբ իր կողմից կազմակերպվող միջացառումներին առանց հարգելի պատճառի չհաճախելը, նոտարական պալատի կառավարման մարմինների նիստերին հրավիրված լինելու դեպքում` բացակայելը:
11. Նոտարական գրասենյակում հաստատված ռեժիմի, նոտարական գործավարության կարգի կոպիտ ու բազմակի խախտումները:
12. Սույն կանոններով նախատեսված բարոյաէթիկական նորմերի խախտումը:
13. Նոտարական պալատի կառավարման մարմինների ընդունած որոշումների պահանջների խախտումը:
9. Մասնագիտական ներգործության միջոցներ
1. Կարգապահական պատասխանատվության միջոցներ են համարվում.
1.1 Նախազգուշացումը
1.2 Նկատողությունը
1.3 Խիստ նկատողությունը
1.4 Գործունեության կասեցումը մինչև վեց ամիս ժամկետով:
2. Առանց հարգելի պատճառի նոտարական պալատի ժողովներին չհաճախելու կամ երեսուն րոպե և ավելի ուշանալու դեպքում նոտարը կարող է ենթարկվել դրամական տույժի` 50000 հազար ՀՀ դրամի չափով, որը պետք է փոխանցվի նոտարական պալատի հաշվի համարի վրա:
10. Կարգապահական տույժի ենթարկելու կարգը
1. Կարգապահական պատասխանատվության հարցի քննության համար հիմք է ծառայել «Նոտարիատի մասին» ՀՀ օրենքի 26-րդ հոդվածը:
2. Կարգապահական տույժի ենթարկելու վերաբերյալ որոշումն ընդունում է նոտարական պալատի վարչությունը:
3. Կարգապահական պատասխանատվության վերաբերյալ հարցի քննությունը կարող է հարուցվել ՀՀ արդարադատության նախարարի, նոտարական պալատի ընդհանուր ժողովի, վարչության կամ նոտարական պալատի նախագահի կողմից:
4. Կարգապահական տույժ հարուցվում է կարգապահական զանցանքը կատարելուց հետո, բայց ոչ ուշ, քան զանցանքի կատարումը հայտնաբերելուց երկու ամիս անց, չհաշված` հիվանդության, արձակուրդում լինելու կամ այլ հարգելի պատճառով նոտարի բացակայելը:
5. Կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը քննարկվում է նոտարի ներկայությամբ, ով այդ մասին տեղեկացվում է նիստը սկսելուց հինգ օր առաջ: Առանց հարգելի պատճառի նոտարի կրկնակի անգամ չներկայանալը նիստին արգելք չէ հարցը միայն նյութերի հիման վրա քննելու համար: Կարգապահական զանցանքի վերաբերյալ հարցը քննելիս պահանջվում է նոտարի գրավոր բացատրությունը:
Գրավոր բացատրություն չներկայացնելը, այն տալուց հրաժարվելը կամ խուսափելը արգելք չէ կարգապահական զանցանքի վերաբերյալ հարցը առանց նրա քննելու համար: Նոտարական պալատի վարչությունը, հաշվի առնելով նոտարի բացատրությունը, օբյեկտիվորեն, բազմակողմանի ու անաչառ կերպով հետազոտում է բոլոր փաստերը և հաստատում նոտարին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերը կամ դրանց բացակայությունը:
6. Կարգապահական տույժի չափը որոշվում է նոտարական պալատի վարչության կողմից` ելնելով զանցանքի կամ դրա հետևանքների առանձնահատկությունից, ծանրությունից, դրա կատարման պատճառներից ու պայմաններից:
7. Կարգապահական տույժի ենթարկելու կամ դրա համար բավարար հիմքեր չլինելու մասին որոշումը կայացվում է, եթե ներկա են վարչության անդամների ոչ պակաս, քան կեսը: Որոշումը համարվում է ընդունված, եթե դրա օգտին քվեարկել է նիստին ներկա անդամների ոչ պակաս, քան կեսը: Ձայների հավասար լինելու դեպքում նիստի նախագահի ձայնը համարվում է որոշիչ:
8.Կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի քննարկումը ձևակերպվում է արձանագրությամբ կամ նոտարական պալատի որոշմամբ: Արձանագրությունից (որոշումից) քաղվածքը տրվում է նոտարական պալատի բոլոր անդամներին: Արձանագրության (որոշման ) պատճենն ուղարկվում է այն նոտարին, որի գործը քննարկվում էր:
Կարգապահական պատասխանատվության վերաբերյալ բոլոր նյութերը պահվում են նոտարական պալատում` նոտարի անձնական գործում:
9. Կարգապահական պատասխանատվության համար նոտարի վրա կարող է դրվել միայն մեկ կարգապահական տույժ:
10. Եթե կարգապահական տույժի ենթարկվելու օրվանից մեկ տարվա ընթացքում նոտարը չկատարի կարգապահական նոր խախտում, ապա տույժը համարվում է հանված:
Նոտարի մասնագիտական պարտականությունների բարեխիղճ կատարման, ակտիվ գործունեության, կրկնակի անգամ խախտում չկատարելու, ինչպես նաև անթերի վարքի դեպքում ընդհանուր ժողովը կամ նոտարական պալատի վարչությունը տույժի ենթարկելուց վեց ամիս անց կարող է հանել տույժը:
11. Կարգապահական տույժի ենթարկվելու որոշման հետ համաձայն չլինելու դեպքում նոտարը կարող է դիմել դատարան:
11. Նոտարի խրախուսումը
Մասնագիտական պարտականությունների կատարման բարձր մակարդակի, երկարատև ու անթերի գործունեության, նոտարական պալատում աշխատանքի համար նախատեսվում է նոտարի խրախուսում.
1.Շնորհակալություն
2. Գործուղում` միջազգային միջոցառումներին մասնակցելու համար
3. Պատվոգիր` նոտարական պալատի կողմից
4. Պարգևատրում` արժեքավոր նվերներով
5. Նոտարական պալատը միջնորդություն է անում պետական պարգև կամ պետական կոչում շնորհելու որևէ նոտարի:
Խրախուսման մասին որոշումը, իր իրավասության սահմաններում, կարող է ընդունվել նոտարական պալատի կողմից: